Woonspe Ake Ŝakowiŋ: Animal Families

Hutopa: The Ta Family

Ta Ta, moose
Tataŋka Tataŋka, buffalo
Tabdo´ka Tabdo´ka, bull buffalo or male deer
Tawiŋye Tawiŋye, cow buffalo, cow elk, or doe deer
Pte Pte, cow buffalo
Tahiŋ´casaŋ Tahiŋ´casaŋ, antelope
Ta´hiŋca Ta´hiŋca, deer
Taĥca Taĥca, deer
Taciŋca Taciŋca, fawn
Tatokaŋa Tatokaŋa, goat
Ta´hcanskaŋa Ta´hcanskaŋa, sheep
Tasŋaheca Tasŋaheca, striped squirrel
Ta´hcanowaŋpi Ta´hcanowaŋpi, domestic sheep
Upaŋ Upaŋ, elk (common)
Hehaka Hehaka, bull elk

Hutopa: The Ŝuŋka Family

Ŝuŋ´ka Ŝuŋ´ka, dog
Ŝuŋĥpanŋa Ŝuŋĥpanŋa, puppy or little dog
Ŝuŋĥpanda Ŝuŋĥpanda, puppy or little dog
Ŝuŋ´kawakaŋ Ŝuŋ´kawakaŋ, horse
Ŝuŋktaŋka Ŝuŋktaŋka, horse
Ŝuŋġbdoka Ŝuŋġbdoka, stallion
Ŝukciŋcadaŋ Ŝukciŋcadaŋ, colt
Ŝuŋkonaŝoda Ŝuŋkonaŝoda, a pacing horse
Ŝuŋġwaŋiyaŋpi Ŝuŋġwaŋiyaŋpi, domestic dog or horse
Ŝuŋkatokeca Ŝuŋkatokeca, wolf
Ŝuŋgmanitu Ŝuŋgmanitu, wolf
Ŝuŋciŋca Ŝuŋciŋca, young wolf
Ŝuŋġidaŋ Ŝuŋġidaŋ, fox
Ŝuŋġina Ŝuŋġina, gray fox

Other Animals

Mato Mato, bear
Hituŋkadaŋ Hituŋkadaŋ, mouse
Siŋteŝda Siŋteŝda, rat
Iŋmu Iŋmu, cat
Iŋmuŝuŋka Iŋmuŝuŋka, cat
Iŋmutaŋka Iŋmutaŋka, panther (big cat)
Pte Pte, cow
Ca´pa Ca´pa, beaver
Maŝtiŋca Maŝtiŋca, rabbit
Mi´ca Mi´ca, coyote
Mi´casica Mi´casica, coyote
Zica´ Zica´, squirrel
Mna´ża Mna´ża, lion

Ĥupahutoŋ: The Zitka Family

Zitka´ Zitka´, bird
Zitkada Zitkada, small bird
Zitkataŋka Zitkataŋka, big bird
Zitkadasapa Zitkadasapa, blackbird
Zitkadaŝa Zitkadaŝa, red bird
Zitkadato Zitkadato, bluebird or blue jay
Zitkahdeŝka Zitkahdeŝka, spotted bird
Zitka´mdeġa Zitka´mdeġa, pelican

Ĥupahutoŋ: The Waŋmdi Family

Waŋmdi Waŋmdi, royal or war eagle
Waŋmdi hdeŝka Waŋmdi hdeŝka, spotted eagle
Waŋmdi zi Waŋmdi zi, golden eagle
Waŋmdiduta Waŋmdiduta, red eagle
Ĥuya Ĥuya, a young eagle
Aŋukasaŋ Aŋukasaŋ, bald eagle (Teton)

Ĥupahutoŋ: The Maġa´ Family

Maġa´ Maġa´, goose
Maġaska Maġaska, domestic goose
Maġa sapa Maġa sapa, Canada geese
Maġataŋka Maġataŋka, swan
Maġakŝica Maġakŝica, duck
Maġa cincada Maġa cincada, goslings or ducklings
Paġoŋta Paġoŋta, mallard duck

Other Birds

Tanaġidaŋ Tanaġidaŋ, hummingbird
Ŝdo´ŝdodaŋ Ŝdo´ŝdodaŋ, meadowlark
Cetaŋ Cetaŋ, hawk
Uŋkcekiĥa Uŋkcekiĥa, magpie
Aŋpaohotoŋna Aŋpaohotoŋna, chicken
Ŝiyo Ŝiyo, pheasant
Ŝiŝoka Ŝiŝoka, robin
Zizica Zizica, turkey
Cetaŋduta Cetaŋduta, red-tail hawk
Uŋciŝicedaŋ Uŋciŝicedaŋ, crow
Kaŋġi Kaŋġi, raven
Heca Heca, buzzard/vulture

Reptiles and Insects

Hoġaŋ Hoġaŋ, fish
Zuzuhecedaŋ Zuzuhecedaŋ, snake
Hnaŝka Hnaŝka, frog
Ke´ya Ke´ya, turtle
Matuska Matuska, crab
Ahde´ŝka Ahde´ŝka, lizard
Ahde´ŝkataŋka Ahde´ŝkataŋka, crocodile
Capoŋka Capoŋka, mosquito
Hona´ġidaŋ Hona´ġidaŋ, house fly
Tażuŝka Tażuŝka, ant
Tuĥmaġa Tuĥmaġa, bee
Tuĥmaġa haŋ´ŝka Tuĥmaġa haŋ´ŝka, wasp
Uŋktomi Uŋktomi, spider

Wawoyake Iapi (Verbs)

Kaĥapa Kaĥapa, S/He/It drives (something)
Kuwa Kuwa, S/He/It follows/chases/hunts
Naĥuŋ Naĥuŋ, S/He/It hears (something)
Ni Ni, S/He/It has life, is alive
Ti Ti, S/He/It lives (somewhere)
Ŝkaŋ Ŝkaŋ, S/He/It moves about
Ŝkata Ŝkata, S/He/It plays
Tokŝu Tokŝu, S/He/It transports

WAŊYA´KE/A (S/HE/IT SEES OR PERCEIVES)

Waŋbdake Waŋbdake, I see.
Waŋdake Waŋdake, You see.
Waŋyake Waŋyake, S/He/It sees.
Waŋuŋyake Waŋuŋyake, You and I see.
Waŋuŋyakapi Waŋuŋyakapi, We see.
Waŋdayakapi Waŋdayakapi, All of you see.
Waŋyakapi Waŋyakapi, They see.

IYE´YA (S/HE/IT FINDS [SOMETHING])

Iyewaya Iyewaya, I find.
Iyeyaya Iyeyaya, You find.
Iyeya Iyeya, S/He/It finds.
Iyeuŋya Iyeuŋya, You and I find.
Iyeuŋyapi Iyeuŋyapi, We find.
Iyeyayapi Iyeyayapi, All of you find.
Iyeyapi Iyeyapi, They find.

ĶTE (S/HE/IT KILLS)

Waķte Waķte, I kill.
Yaķte Yaķte, You kill.
Ķte Ķte, S/He/It kills.
Uŋķte Uŋķte, You and I kill.
Uŋķtepi Uŋķtepi, We kill.
Yaķtepi Yaķtepi, All of you kill.
Ķtepi Ķtepi, They kill.
Mawaŋi Mawaŋi, I walk.
Mayani Mayani, You walk.
Mani Mani, S/He/It walks.
Mauŋi Mauŋi, You and I walk.
Mauŋipi Mauŋipi, We walk.
Mayaŋipi Mayaŋipi, All of you walk.
Manipi Manipi, They walk.